Harvard Health Publishing
Οι φλέβες των ποδιών μας δίνουν μια συνεχή μάχη με την ανηφόρα, παλεύοντας εναντίον της βαρύτητας για να μεταφέρουν το αίμα από τα πέλματα πίσω στην καρδιά. Μερικές φορές, όμως, εξασθενούν οι βαλβίδες που υπάρχουν στο εσωτερικό τους και εξασφαλίζουν τη ροή του αίματος μόνο προς τη μία κατεύθυνση, με συνέπεια το αίμα να παλινδρομεί και να λιμνάζει μέσα στις φλέβες. Με τον καιρό, οι φλέβες που βρίσκονται ακριβώς κάτω από την επιφάνεια του δέρματος (οι λεγόμενες επιφανειακές ή επιπολής φλέβες) μπορεί να διογκωθούν και να συστραφούν, με αποτέλεσμα να είναι ορατές.
Το συχνό αυτό πρόβλημα, γνωστό ως κιρσοί, είναι αντιαισθητικό και συχνά άβολο. Επίσης προκαλεί συμπτώματα όπως πόνο και αίσθηση βάρους στα πόδια. Σε ορισμένα άτομα, οι κιρσοί αποτελούν προάγγελο σοβαρότερων προβλημάτων.
Μια πιθανή επιπλοκή είναι ο σχηματισμός θρόμβου αίματος στο εσωτερικό των κιρσών, κάτι που ονομάζεται επιπολής φλεβική θρόμβωση. Μπορεί να οφείλεται σε αφυδάτωση (που κάνει το αίμα πιο πηχτό και πιο επιρρεπές στον σχηματισμό θρόμβων) ή σε τραυματισμό. «Ένα μικρό τμήμα της φλέβας γίνεται σκληρό, κόκκινο και επώδυνο», σχολιάζει η δρ Sherry Scovell, αγγειοχειρουργός ειδική στη φλεβική νόσο στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης, που συνεργάζεται με το Χάρβαρντ. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, θα πρέπει να μεταβείτε σε ένα τμήμα επειγόντων περιστατικών για υπέρηχο, συνιστά η δρ Scovell.
Θρόμβοι και άλλες επιπλοκές
Οι επιφανειακές φλέβες συνδέονται με μεγαλύτερες φλέβες βαθύτερα μέσα στο πόδι. Αυτό σημαίνει ότι ένας μικρός θρόμβος μπορεί να μετακινηθεί σε μια εν τω βάθει φλέβα και να μεγαλώσει. «Περίπου 25% των ατόμων με επιπολής φλεβική θρόμβωση έχουν επίσης εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση», λέει η δρ Scovell. Η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση (DVT) συνιστά σοβαρή απειλή αν ο θρόμβος αποκολληθεί και μετακινηθεί σε ένα αιμοφόρο αγγείο που καταλήγει στον πνεύμονα, προκαλώντας μια ενδεχομένως απειλητική για τη ζωή απόφραξη που ονομάζεται πνευμονική εμβολή.
«Παλαιότερα αντιμετωπίζαμε τους θρόμβους σε επιφανειακές φλέβες με μια μικρή δόση ιβουπροφαίνης και μια ζεστή κομπρέσα», αναφέρει η δρ Scovell. Τώρα, οι γιατροί συνταγογραφούν ένα αντιθρομβωτικό φάρμακο, όπως απιξαμπάνη ή ριβαροξαμπάνη, για 45 ημέρες, προκειμένου να αποτραπεί η DVT. Η αντιμετώπιση των κιρσών μπορεί να συμβάλει στη μείωση του κινδύνου.
Αν δεν αντιμετωπιστούν, οι κιρσοί μπορεί να προκαλέσουν και άλλες επιπλοκές. Το αίμα μπορεί να παλινδρομήσει από τις βαλβίδες που έχουν υποστεί βλάβη και να λιμνάσει στους αστραγάλους, προκαλώντας οίδημα και μια χαρακτηριστική καφέ δυσχρωμία στο δέρμα. Καθώς το πρόβλημα εξελίσσεται, η στιβάδα του δέρματος που έχει υποστεί βλάβη καταρρέει, σε σημείο που ακόμη και ένα μικρό κόψιμο ή μια γρατζουνιά μπορεί να οδηγήσει σε ανοιχτή πληγή από την οποία βγαίνει υγρό (φλεβικό έλκος) και η οποία είναι επιρρεπής στη μόλυνση.
Τι μπορείτε να κάνετε
Η εμφάνιση κιρσών τείνει να είναι κληρονομική και γίνεται συχνότερη με την αύξηση της ηλικίας. Επίσης, οι κιρσοί είναι πιο συχνοί στις γυναίκες, εν μέρει λόγω της αύξησης του όγκου του αίματος που παρατηρείται κατά την εγκυμοσύνη. Το υπερβάλλον βάρος επίσης αυξάνει τον κίνδυνο, όπως και η παρατεταμένη όρθια ή καθιστή στάση.
Υπάρχουν τρεις απλές στρατηγικές που μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη και στη βελτίωση των κιρσών.
Κινηθείτε. Η γυμναστική που δυναμώνει τους μυς της γάμπας, όπως το περπάτημα, βοηθά – κάντε λοιπόν ανυψώσεις στις μύτες των ποδιών. Τεντώστε και λυγίστε τα πέλματα αν πρέπει να μείνετε καθιστοί για μεγάλα χρονικά διαστήματα (για παράδειγμα, στη διάρκεια ενός πολύωρου ταξιδιού με το αεροπλάνο ή με το αυτοκίνητο).
Τοποθετήστε τα πέλματά σας ψηλά. Αφήστε τα πόδια σας να ξεκουραστούν τοποθετώντας τα ψηλά στο τέλος της ημέρας ή ακόμη και στο ενδιάμεσο, αν έχετε τη δυνατότητα. Αυτό μπορεί να ανακουφίσει τις φλέβες από την πίεση που δέχονται, ώστε να μείνουν υγιείς.
Φορέστε κάλτσες συμπίεσης. Αυτές οι σφιχτές ελαστικές κάλτσες εφαρμόζουν πιο έντονα στον αστράγαλο από ό,τι στη γάμπα, πιέζοντας ελαφρώς τα πόδια σας έτσι ώστε να βοηθήσουν το αίμα να κινηθεί προς τα πάνω.
Η χρήση καλτσών συμπίεσης είναι επίσης απαραίτητη για τουλάχιστον δύο εβδομάδες μετά από μια θεραπεία φλεβικής κατάλυσης (βλ. «Καταπολέμηση των κιρσών»), επισημαίνει η δρ Scovell. Πολλοί άνθρωποι διστάζουν αρχικά να τις χρησιμοποιήσουν, αλλά καταλήγουν τελικά να τις φοράνε ακόμη και για μεγαλύτερο διάστημα, γιατί οι κάλτσες κάνουν τα πόδια τους να αισθάνονται πολύ καλά, συμπληρώνει. «Δεν είναι οι χοντρές μπεζ κάλτσες που φορούσαν οι γιαγιάδες μας. Διατίθενται σε διάφορα χρώματα, σχήματα, μήκη και επίπεδα συμπίεσης», εξηγεί η δρ Scovell, η οποία φορά κάθε μέρα στη δουλειά μαύρες κάλτσες συμπίεσης έως το ύψος του μηρού, οι οποίες μοιάζουν με καλσόν. Μπορείτε να τις βρείτε στο διαδίκτυο ή στα φαρμακεία. Αν όμως έχετε κάποια σοβαρή φλεβική επιπλοκή, ίσως είναι καλύτερα να προτιμήσετε κάποιον προμηθευτή ιατρικών προϊόντων για να βρείτε το προϊόν που είναι το πλέον κατάλληλο για εσάς.
Καταπολέμηση των κιρσών
Αρκετές θεραπείες μπορούν να εξαλείψουν τους κιρσούς. Με την αφαίρεση των κιρσών, η ροή του αίματος ανακατευθύνεται προς τις υγιείς φλέβες. Η παλαιότερη και καλύτερα μελετημένη θεραπεία είναι η θερμική κατάλυση. Ένας γιατρός διοχετεύει έναν στενό σωλήνα που ονομάζεται καθετήρας μέσα στην προβληματική φλέβα και στη συνέχεια εφαρμόζει θερμότητα μέσω λέιζερ ή ραδιοσυχνοτήτων για να καταστρέψει τη φλέβα και να τη σφραγίσει. Οι νεότερες επιλογές περιλαμβάνουν τα εξής:
• Χημική κατάλυση, κατά την οποία χρησιμοποιείται ένα αφρώδες διάλυμα που καταστρέφει και κλείνει τα εσωτερικά τοιχώματα της φλέβας.
• Κλείσιμο με συγκόλληση, κατά το οποίο χορηγείται μια φυσική θεραπευτική κόλλα η οποία κολλά τα τοιχώματα της φλέβας μεταξύ τους.
• Μηχανο-χημική κατάλυση, κατά την οποία χρησιμοποιείται ένα περιστρεφόμενο σύρμα για να καταστρέψει τη φλέβα, σε συνδυασμό με φαρμακευτική αγωγή που ευνοεί το κλείσιμο της φλέβας από τον ουλώδη ιστό.
