Του Γιάννη Ιωάννου
Ο Μαργαρίτης Σχοινάς, τέως αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, βρέθηκε στην Κύπρο στο πλαίσιο ημερίδας που συνδιοργάνωσε το «Ινστιτούτο Γλαύκος Κληρίδης» με δύο δεξαμενές σκέψης από τη Γερμανία. Ο κ. Σχοινάς μίλησε για τις εξελίξεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση, για το Προσφυγικό, λέγοντας πως μετά από πάρα πολλά χρόνια αποτυχημένων προσπαθειών, η Ευρωπαϊκή Ένωση στο Προσφυγικό έχει βάλει «πάτο στο βαρέλι». Ο κ. Σχοινάς για τον Κύπριο ευρωβουλευτή Φειδία Παναγιώτου είπε πως με τη στάση του δεν συμβάλλει στην αντιμετώπιση του φαινομένου της παραπληροφόρησης.
–Με αφορμή την ομιλία σας στην εκδήλωση του Ινστιτούτου «Γλαύκος Κληρίδης», θα ξεκινούσα ρωτώντας σας για το ζήτημα του Προσφυγικού/Μεταναστευτικού στην Ε.Ε. Πού βρισκόμαστε;
–Το βασικό μου μήνυμα στην εκδήλωση ήταν πως μετά από πάρα πολλά χρόνια αποτυχημένων προσπαθειών, η Ευρωπαϊκή Ένωση στο Προσφυγικό έχει βάλει «πάτο στο βαρέλι» ή για να χρησιμοποιήσω μια αγγλοσαξονική έκφραση έχει γυρίσει σελίδα. Αφήσαμε πίσω μας σημαντικές κατακτήσεις με κυριότερα ένα νομοθετικό πλαίσιο, ευρωπαϊκό, ολιστικό και συνεκτικό για το εν λόγω ζήτημα και διατηρούμε θεσμικές θέσεις με όλες τις χώρες προέλευσης και διέλευσης μεταναστών/προσφύγων. Έχουμε για πρώτη φορά μεγάλο αριθμό επιστροφών, μια ισχυρή FRONTEX και κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης χρηματοδοτημένα από την Ε.Ε. και με τα πρότυπά της. Όλη η προσπάθεια αποτυπώνεται πλέον σε αριθμούς με πτώση στις ροές προς όλες τις οδούς της Ευρώπης. Βρισκόμαστε στον σωστό δρόμο και η Κύπρος προσφέρει ένα μικρό αλλά απτό παράδειγμα αυτής της επιτυχημένης πορείας μετά από πολύ δύσκολες στιγμές που έζησε στο Προσφυγικό/Μεταναστευτικό και που χειρίστηκα ως αντιπρόεδρος (σ.σ. της Ευρωπαϊκής Επιτροπής) λόγω και της ιδιαιτερότητας της Πράσινης Γραμμής που δεν είναι σύνορο και το βεβαρημένο γεωπολιτικό περιβάλλον της περιοχής. Η Κύπρος έχει μηδενίσει σχεδόν τις παράτυπες αφίξεις από τη Νεκρή Ζώνη με τη βοήθεια της Ε.Ε. και συνεργάζεται με τον Λίβανο και τη Συρία. Η Κύπρος είναι ευρωπαϊκή πρωταθλήτρια στις επιστροφές.
–Αποτελεί η Ε.Ε. απάντηση στον λαϊκισμό σε σχέση με το Προσφυγικό/Μεταναστευτικό;
–Επιτρέψτε μου μια πολιτική παρατήρηση. Για χρόνια οι λαϊκιστές κάθε είδους στην Ευρώπη κατηγορούσαν την Ευρωπαϊκή Ένωση πως δεν έχει λύση για το Προσφυγικό/Μεταναστευτικό. Εμείς τους απαντήσαμε πως η Ε.Ε. έχει τις αποτελεσματικές λύσεις. Και αυτό θα καταστεί σαφές σε αυτούς τους λαϊκιστές τόσο στην Κύπρο στις εκλογές του 2026 όσο και στην Ελλάδα στις αντίστοιχες, το 2027.
–Τελευταίως σε Κύπρο και Ελλάδα επικρατεί μια τεράστια συζήτηση για τη συμμετοχή της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Άμυνα μέσω του SAFE. Ποιο είναι το σχόλιό σας;
–Θεωρώ πως καταρχάς πρέπει να γίνει σαφές για το τι μιλάμε. Οι πρώτες αντιδράσεις δεν ευθυγραμμίζονται καν με το περιεχόμενο των αποφάσεων. Αυτό που συμφωνήθηκε είναι ένας Κανονισμός που δεν καλεί, ακριβώς, τρίτες χώρες να συνδιαμορφώσουν την Ευρωπαϊκή Άμυνα. Αλλά προνοεί τη συμπαραγωγή επιλέξιμων και συγκεκριμένων αμυντικών προϊόντων για χρηματοδότηση από κοινοτικούς πόρους. Αυτό είναι κάτι πολύ διαφορετικό. Η συμμετοχή τρίτων χωρών δεν είναι, επίσης, λευκή επιταγή. Προνοεί συγκεκριμένο πλαίσιο και προϋποθέτει ένα αξιακό πλαίσιο συμβατό με τις επιδιώξεις αλλά και τη λειτουργία της Ε.Ε. Αν η Ε.Ε. συνάψει ποτέ συμφωνία άμυνας με τρίτες χώρες, καλό να θυμόμαστε πως αυτό προνοεί άλλη νομική βάση, με ομοφωνία από το Συμβούλιο. Θα πρόσθετα και εδώ ένα πολιτικό σχόλιο. Η Ευρώπη της Άμυνας ήταν για πολλά χρόνια μόνο λόγια. Πλέον γίνεται και πράξη και μέσα σε αυτό το νέο πλαίσιο ένα καλό ερώτημα για την Κύπρο και την Ελλάδα είναι το τι μπορούμε να κάνουμε εμείς εντός του και όχι τι κάνουν τρίτοι.
–Στην Κύπρο ξεκίνησε μια προσπάθεια άρσης του αδιεξόδου στο Κυπριακό όπου συχνά συζητιέται η ανάμιξη της Ε.Ε. στη διαδικασία. Πώς σχολιάζετε τον διορισμό Γιοχάνες Χαν και πώς μπορεί όντως η Ε.Ε. να συμβάλει, ουσιαστικά, στην επίλυση του Κυπριακού;
–Είναι σαφές πως η διαδικασία του Κυπριακού ήταν και θα παραμείνει υπό τον ΟΗΕ. Η Ευρώπη, ωστόσο, έχει και καταλυτικό ρόλο θα έλεγα. Οποιαδήποτε λύση που θα επανενώνει το νησί θα πρέπει από την πρώτη μέρα να καθιστά το κράτος απόλυτα λειτουργικό ως πλήρες κράτος-μέλος της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης. Μόνο η ίδια η Ευρώπη μπορεί να εγγυηθεί κάτι τέτοιο και πρέπει να ιδωθεί εδώ ως θεματοφύλακας του ευρωπαϊκού κεκτημένου, με την εγγύηση πως θα ισχύουν για όλους οι τέσσερις βασικές ελευθερίες. Οι πρώτοι που θα επωφεληθούν από κάτι τέτοιο είναι φυσικά οι Τουρκοκύπριοι. Ο πολύ καλός φίλος και τέως συνάδελφος Γιοχάνες Χαν έχει και την εμπειρία και την προθυμία να λειτουργήσει προς όφελος της διαδικασίας και χάρηκα ιδιαίτερα για τον διορισμό του.
–Βλέπουμε πως η στοχευμένη παραπληροφόρηση, συχνά οργανωμένη από τρίτα κράτη, εξακολουθεί να έχει απήχηση στις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Πώς μπορούμε τελικά να απαλλαγούμε από αυτήν;
–Καταρχάς πιστεύω πως από τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας και εντεύθεν οι εχθροί μας είναι πάντα οι ίδιοι. Δηλαδή, ανελεύθερα και δεσποτικά καθεστώτα που βλέπουν το δημοκρατικό μας μοντέλο ως απειλή και θέλουν να το κλονίσουν. Η ρίζα της παραπληροφόρησης είναι αυτή. Οτιδήποτε αντιπροσωπεύει το πολίτευμά μας, ο τρόπος ζωής μας ή κάνουμε με επιτυχία είναι γι’ αυτούς εν δυνάμει απειλή. Το είδαμε στην πανδημία, στις υβριδικές κρίσεις στον Έβρο και τη Λευκορωσία, στον πόλεμο της Ουκρανίας και σε εκλογικές αναμετρήσεις σε χώρες της Ε.Ε. Η αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου απαιτεί πολυδιάστατη δράση χωρίς να υπάρχει μια μαγική συνταγή. Απαιτεί απαντήσεις σε νομοθετικό και ρυθμιστικό επίπεδο και σε επίπεδο ψηφιακό πλέον η Ε.Ε. έχει τα νομικά εργαλεία για να αντεπιτεθεί. Χρειάζεται βέβαια και την εγρήγορση της κοινωνίας των πολιτών καθώς και εκδοτών και δημοσιογράφων, με το κλάστερ των εργαζόμενων στην ενημέρωση να έχει πρωτογενή ευθύνη. Τέλος, η πολιτική συμπεριφορά του καθενός αξιολογείται. Νομίζω ότι οι άνθρωποι που έχουν πολιτικά αξιώματα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στον τρόπο, το ύφος και το ήθος, με τον οποίο ασκούνε τα καθήκοντά τους. Αναφέρομαι στον Φειδία Παναγιώτου, ο οποίος με τη στάση του δεν συμβάλλει στην αντιμετώπιση του φαινομένου.
