Του Γιώργου Κακούρη
Μεταξύ των κρατών μελών που δεν στήριξαν πρόταση για επανεξέταση των σχέσεων με το Ισραήλ, ως μέσο άσκησης πίεσης για την αύξηση της ροής ανθρωπιστικής βοήθειας στη Λωρίδα της Γάζας, βρέθηκε την Τρίτη η Κύπρος, τη στιγμή που υπέρ τάσσονταν 17 κράτη μέλη σε συνέχεια πρότασης των Κάτω Χωρών, ενώ σε διεθνές επίπεδο οι πιέσεις αυξάνονται με το ΗΒ, τη Γαλλία και τον Καναδά να απειλούν με «συγκεκριμένες ενέργειες» κατά του Ισραήλ.
Εξηγώντας το απόγευμα της Τετάρτης από τις Βρυξέλλες μιλώντας σε δημοσιογράφους τη στάση της Κύπρου, ο Υπουργός Εξωτερικών Κωνσταντίνος Κόμπος επέμεινε πάντως πως ο θόρυβος που έγινε στην Κύπρο έγινε «αδικαιολόγητα» κατά την έκφρασή του, επισημαίνοντας πως δεν υπήρξε ψηφοφορία, και πως η ανησυχία της Κύπρου αφορούσε το κατά πόσο μια τέτοια κίνηση σε αυτή τη χρονική στιγμή θα έχει αποτέλεσμα, και αν ακόμα και μια απόφαση για αναστολή θα μπορούσε να εγκριθεί από την ολομέλεια του Κολεγίου των Επιτρόπων.
Η στάση των 17 ήταν πολιτικό μήνυμα στην Ύπατη Εκπρόσωπο και στην Κομισιόν να εξετάσει κατά πόσο το Ισραήλ παραβιάζει το άρθρο 2 της Συμφωνίας Σύνδεσης
Τόνισε μάλιστα ιδιαίτερα έντονα πως θέση της Κύπρου παραμένει πως αυτό που συμβαίνει όσον αφορά την ανθρωπιστική κατάσταση στη Γάζα είναι «τραγικό» και «απαράδεκτο» και πως «πρέπει να υπάρξει αλλαγή της στάσης του Ισραήλ» και «μεγάλη ροή βοήθειας σε κλίμακα». Έκανε παράλληλα ιδιαίτερη αναφορά στον ρόλο που έχει παίξει η Κύπρος για αποστολή βοήθειας μέσω της Αμάλθειας.
Διπλωματικές πηγές σχολίαζαν την Τρίτη πως η ευρεία στήριξη στην πρόταση των Κάτω Χωρών θα ήταν αδιανόητη πριν μόλις ένα χρόνο. Υπενθυμίζεται πως τον Φεβρουάριο του 2024 η Ιρλανδία και η Ισπανία είχαν καταθέσει σχετική πρόταση η οποία δεν έγινε αποδεκτή.
Ο αντίλογος, και πάλι από διπλωματικές πηγές, είναι η εκτίμηση πως ο λόγος που υπήρξε η στήριξη στο πλαίσιο της συζήτησης από 17 χώρες ήταν το πολιτικό μήνυμα που έκριναν πως έπρεπε να σταλεί στο Ισραήλ. Με τις ίδιες πηγές να θεωρούν πως αν η πρόταση αφορούσε τη διακοπή της Συμφωνίας Σύνδεσης τότε ενδεχομένως να μην υπήρχε η ίδια στήριξη.
Το ερώτημα βέβαια παραμένει πώς αλλιώς ακριβώς η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να επηρεάσει το Ισραήλ στην πράξη, δεδομένου ότι η πραγματοποίηση του Συμβουλίου Σύνδεσης με τον Ισραηλινό ΥΠΕΞ Γκίντεον Σάαρ φέτος τον Φεβρουάριο είχε μηδενικό αποτέλεσμα πέραν από την επαναδιατύπωση των θέσεων της κυβέρνησης Νετανιάχου.
Υπενθυμίζεται πως την Τρίτη η Ύπατη Εκπρόσωπος Κάγια Κάλας ανακοίνωσε πως έχοντας διαπιστώσει «ισχυρή πλειοψηφία» μεταξύ των κρατών μελών, θα προχωρήσει με τις διαδικασίες για αναθεώρηση της Συμφωνίας Σύνδεσης, που διέπει μεταξύ άλλων και τις εμπορικές σχέσεις, για να διαπιστωθεί αν παραβιάζονται οι υποχρεώσεις του Ισραήλ για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Εν τω μεταξύ η πρωτοβουλία Αμάλθεια παραμένει προς το παρόν ανενεργή, με τον κ. Κόμπο να δηλώνει πως υπάρχουν διακριτικές επαφές από φορείς όπως ΜΚΟ αλλά και κάποια κράτη, όμως πως αυτό που χρειάζεται πρώτα είναι συγκεκριμένα δεδομένα τα οποία δεν διαμορφώνονται μόνο από την Κύπρο.
Όπως μεταδίδει το Reuters, το Ισραήλ έχει τις τελευταίες ώρες επιτρέψει την είσοδο φορτηγών με βοήθεια στον θύλακα, ωστόσο σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη μέχρι σήμερα αυτή η βοήθεια δεν έχει φτάσει στους παραλήπτες. Την ίδια στιγμή οι πιέσεις από τον διεθνή παράγοντα αυξάνονται, με το Ηνωμένο Βασίλειο να αναστέλλει εμπορικές διαπραγματεύσεις με το Ισραήλ, αλλά και να απειλεί πως προχωρήσει σε «συγκεκριμένα βήματα» μαζί με τον Καναδά και τη Γαλλία αν η χώρα δεν σταματήσει τις επιθέσεις και ανοίξει τα σύνορα για ανθρωπιστική βοήθεια.
Εννέα μόνο κατά
Σύμφωνα με πληροφορίες, συζητώντας την πρόταση που κατέθεσε την περασμένη εβδομάδα για αναθεώρηση της Συμφωνίας Σύνδεσης ο Ολλανδός ΥΠΕΞ, Κάσπερ Βελντκαμπ, υπέρ τάχθηκαν επίσης την Τετάρτη στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων το Βέλγιο, η Φινλανδία, η Γαλλία, η Ιρλανδία, το Λουξεμβούργο, η Πορτογαλία, η Σλοβενία, η Ισπανία, η Σουηδία, η Αυστρία, η Μάλτα, η Πολωνία, η Ρουμανία, η Εσθονία, η Σλοβακία και η Δανία.
Την αντίθεσή τους εξέφρασαν η Γερμανία, η Βουλγαρία, η Ιταλία, η Ελλάδα, η Κύπρος, η Τσεχία, η Κροατία, η Λιθουανία και η Ουγγαρία, ενώ η Λετονία τήρησε ουδέτερη στάση.
Η στροφή της Αυστρίας, η οποία παραδοσιακά μαζί με τη Γερμανία αποτελούσε παραδοσιακό υποστηρικτή του Ισραήλ ήταν μια από τις ενδείξεις πως η ατμόσφαιρα αλλάζει λόγω της συμπεριφοράς της κυβέρνησης Νετανιάχου.
Η συζήτηση των ΥΠΕΞ δεν αποτελούσε ψηφοφορία, καθώς η απόφαση για το κατά πόσο θα ξεκινήσει μια διαδικασία αναθεώρησης εναπόκειται στην Κομισιόν. Ωστόσο η στάση των 17 ήταν πολιτικό μήνυμα στην Ύπατη Εκπρόσωπο και στην Κομισιόν να εξετάσει κατά πόσο το Ισραήλ παραβιάζει το άρθρο 2 της Συμφωνίας Σύνδεσης, το οποίο προβλέπει πως οι σχέσεις ΕΕ - Ισραήλ πρέπει να διέπονται από σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα.
Διάλογο θέλει η Κύπρος
Εξηγώντας τις αντιρρήσεις της Κύπρου, ο κ. Κόμπος εξέφρασε αμφιβολίες κατά πόσο η όλη προσπάθεια θα έχει αποτέλεσμα, και πως η στάση του στη συζήτηση αφορούσε «την ωφέλεια που θα προέκυπτε από μία χτεσινή απόφαση αυτού του είδους», καθώς είναι γνωστό πως η αξιολόγηση δεν μπορεί να γίνει από προσωπικό της ΕΕ επί του εδάφους, ενώ η έκθεση που θα συνταχθεί για τα επόμενα βήματα «θα πρέπει να περάσει από το Κολέγιο των Επιτρόπων και να υιοθετηθεί με ομοφωνία».
«Το λογικό ερώτημα στη δική μου αντίληψη είναι τι συμβαίνει αν δεν περάσει με ομοφωνία από την Επιτροπή» πρόσθεσε, διερωτόμενος τι θα σημάνει για την ίδια την ΕΕ.
Η Κύπρος προκρίνει, ως εναλλακτική για επηρεασμό του Ισραήλ να υπάρξει «έντονος ειλικρινής διάλογος και μεταφορά των μηνυμάτων σε ανώτατο επίπεδο» καθώς όλα τα κράτη μέλη θεωρούν την σημερινή κατάσταση απαράδεκτη.
«Υπήρχε μια ομάδα κρατών που εξέφρασε έντονους ίσως προβληματισμούς αν μπορούσε να υπάρχει μια αλλαγή στη διαδικασία, στην πρόταση, εάν μπορούσε ο χρονισμός ήταν διαφορετικός» ανέφερε.
Ο κ. Κόμπος απάντησε στις επικρίσεις για μη στήριξη των Παλαιστινίων παραπέμποντας στον ρόλο της Κύπρου στη αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας, και στην πρόσφατη επίσκεψη του ΠτΔ στη Ραμάλα.
Εντονότερη στάση
Εν τω μεταξύ και την Τετάρτη συνεχίστηκαν στις Βρυξέλλες οι αντιδράσεις για τις ενέργειες του Ισραήλ, εν μέσω της συνέχισης των επιθέσεων στη Γάζα, με αφορμή και τις προειδοποιητικές βολές του IDF κατά διπλωματών στη Τζενίν.
Η Ύπατη Εκπρόσωπος κλήθηκε να σχολιάσει τα όσα έγιναν στην Τζενίν, και αν και στη διατύπωση της φάνηκε σχετικά άβολη, τόνισε πως «καλούμε το Ισραήλ να διερευνήσει το περιστατικό και «θέσει προ των ευθυνών τους όσους ευθύνονται» σημειώνοντας πως «οι απειλές κατά της ζωής διπλωματών είναι απαράδεκτες».
Σε παρέμβασή της παράλληλα στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου την Τετάρτη, η επικεφαλής της πολιτικής ομάδας των Σοσιαλδημοκρατών (S&D), Ιράτσε Γκαρσία, ζήτησε από την ΕΕ να προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα καθώς η απόφαση για αναθεώρηση δεν αρκεί.
«Θα έπρεπε να είχε γίνει εδώ και καιρό. Τώρα είναι η ώρα για την αναστολή της (συμφωνίας)» ανέφερε η επικεφαλής της δεύτερης μεγαλύτερες πολιτικής ομάδας ζητώντας εμπάργκο όπλων στο Ισραήλ και προσωπικές κυρώσεις σε μέλη της κυβέρνησης Νετανιάχου.
Την Τρίτη υπενθυμίζεται πως σε κοινή δήλωσή τους, οι κύριοι δωρητές βοήθειας προς τους Παλαιστίνιους, τόνισαν πως το Ισραήλ εμποδίζει την αποστολή βοήθειας εδώ και δύο μήνες και επέκριναν τη νέα μεθοδολογία παράδοσης βοήθειας στη Γάζα που φέρεται να ενέκρινε η ισραηλινή κυβέρνηση.
Στη δήλωση, την οποία υπογράφουν η Ύπατη Εκπρόσωπος και αρμόδιοι Επίτροποι της ΕΕ, κράτη μέλη της ΕΕ (Αυστρία, Βέλγιο, Δανία, Εσθονία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ιρλανδία, Ιταλία, Λετονία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Κάτω Χώρες, Πορτογαλία, Σλοβενία, Ισπανία και Σουηδία), καθώς και ο Καναδάς, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Νορβηγία, μεταξύ άλλων, καλεί για «πλήρη επανέναρξη της (παροχής) βοήθειας στη Γάζα αμέσως» και να επιτραπεί στα ΗΕ και ανθρωπιστικές οργανώσεις να εργαστούν στην περιοχή, καλώντας παράλληλα για απελευθέρωση των ομήρων και εκεχειρία.
