Του Λάρκου Λάρκου
Πρώτα η ανακοίνωση της γραμματείας των Η.Ε. για επαναδιορισμό της Μ.Α. Ολγκίν ως προσωπικής απεσταλμένης του γ.γ. στο Κυπριακό. Αμέσως μετά, Γιοχάνες Χαν, ως απεσταλμένος της προέδρου της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στο Κυπριακό. Συνδέονται τα δύο, αν δεν είχε προηγηθεί η ανακοίνωση των Η.Ε. δεν θα ακολουθούσε η άλλη. Τα κύρια στοιχεία του παζλ μπαίνουν στη θέση τους για την τελική προσπάθεια στους επόμενους μήνες.
Η Επιτροπή ως η «κυβέρνηση» της Ε.Ε. έχει τον θεσμικό ρόλο και τις «υποδομές» γι’ αυτή τη δουλειά, όπως έγινε και άλλες φορές στο παρελθόν. Τα δεδομένα: 1994: Ο πρόεδρος της Επιτροπής Ζακ Ντελόρ ορίζει τον Σ. Αμπού ως απεσταλμένο του στο Κυπριακό. 2015: Ο πρόεδρος της Επιτροπής Γ.Κ. Γιούνκερ ορίζει τον Πίτερ Βαν Νούφελ ως απεσταλμένο του στο Κυπριακό. Ο πρόεδρος Γιούνκερ παρών στη Διάσκεψη στη Γενεύη, Γενάρης 2017. Η αντιπρόεδρος της Επιτροπής Φ. Μογκερίνι στη Διάσκεψη στο Κραν Μοντανά, Ιούνιος 2017. Ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής Φρανς Τίμερμανς παρών στη συνάντηση της Γενεύης, 2021.
Ο Γ. Κακούρης, απεσταλμένος της «Κ» στις Βρυξέλλες σημειώνει: «Ως πρώην επίτροπος, ο κ. Χαν έχει εμπειρία τόσο σε θέματα περιφερειακής πολιτικής (μέτρα στήριξης των προσπαθειών επανένωσης και Κανονισμός της Πράσινης Γραμμής), όσο και των σχέσεων Ε.Ε. - Τουρκίας και πώς επηρεάζονται από το Κυπριακό). Ο κ. Χαν διετέλεσε επίτροπος για την Περιφερειακή Πολιτική (2010 - 2014), και επικεφαλής της πολιτικής της Κομισιόν για την πολιτική γειτονίας και τη διεύρυνση επί Επιτροπής Γιούνκερ (2014 - 2019)», πηγή: «Καθημερινή», 15/5.
Οι διακοινοτικές συνομιλίες, όπως τις γνωρίζαμε για δεκαετίες (Λήδρα Πάλας, αεροδρόμιο Λευκωσίας κ.λπ.), έκλεισαν τον κύκλο τους. Μόνο η φόρμουλα με το σχήμα 2+3+2 υπάρχει στον ορίζοντα, ηγέτες των δύο κοινοτήτων, Ελλάδα, Τουρκία, Η.Β., ΟΗΕ-Ε.Ε. Ο Ε. Τατάρ δήλωσε ότι «η Ε.Ε. δεν μπορεί να εμπλακεί σε καμία διαδικασία, χωρίς τη συγκατάθεση της τ/κ πλευράς», ενώ το ΥΠΕΞ της Τουρκίας χαρακτηρίζει τον διορισμό Χαν «ως εσωτερικό ζήτημα της Ε.Ε.» – δηλώσεις που εκφράζουν δυσαρέσκεια της Άγκυρας ως προς τη διαδικασία που προκρίθηκε για επιλογή Χαν, δεν θα παρεμποδίσουν όμως τη γενικότερη προσπάθεια. Άλλωστε, ο επαναδιορισμός Ολγκίν πέρασε με «νεύμα» Φιντάν σε Τατάρ στη Γενεύη.
Στις 12 Μαΐου «ξεκίνησε επίσημα η αποστολή της προσωπικής απεσταλμένης του γ.γ. των Η.Ε. για το Κυπριακό, Μαρία Άνχελα Ολγκίν, η οποία αναμένεται εντός Μαΐου στην Κύπρο» (πηγή ΚΥΠΕ, 12/5). Τι κουβαλά στις αποσκευές της η τέως Κολομβιανή ΥΠΕΞ; Ιδού μερικά, που εύκολα αντιπαραβάλλονται με την κυπριακή μας εμπειρία:
1. Ο πόλεμος 50 ετών τελείωσε το 2016. Οι κυβερνητικές δυνάμεις και το κίνημα FARC πολεμούσαν από το 1964 – 220 χιλιάδες νεκροί, επτά εκατομμύρια εκτοπισθέντες. Η διαδικασία ειρήνευσης εποπτεύεται από τον ΟΗΕ.
2. Οι πρωταγωνιστές: ο πρόεδρος, ηγέτης του σοσιαλιστικού κόμματος Χ.Μ. Σάντος, και ο ηγέτης του FARC γνωστός ως «Τιμοσένκο».
3. «Επιλογή διαπραγματευτών που να πιστεύουν βαθιά στην ειρηνευτική προσπάθεια. Αξιοποίησαν την εμπειρία από τη Β. Ιρλανδία και τη Ν. Αφρική. Μίλησαν με τον Πάπα Φραγκίσκο και τον γ.γ. του ΟΗΕ Μπαν Κι Μουν» (πηγή: Reuters 10/9/16).
4. Οι δύο πλευρές συμφώνησαν να διαπραγματευτούν πάνω σε ένα «Πλαίσιο από Έξι Κεφάλαια». Μετά από κάθε συμφωνία σε κάθε ξεχωριστό κεφάλαιο, να ενημερώνουν την κοινή γνώμη, και έτσι να ενισχύουν την προσπάθεια για να κλείσει και το επόμενο.
5. Η κυβερνητική πλευρά προσέφερε 10 έδρες στο κοινοβούλιο στο FARC. Στις εκλογές το FARC πήρε ποσοστό κάτω από το 1%. Ωστόσο, πήρε τις δέκα έδρες χάρις στη συμφωνία ειρήνης του 2016» (Reuters, 10/9/2016).
6. Σε δημοσκόπηση της Ipsos «το 72% εγκρίνει το σχέδιο ειρήνευσης (συμφωνία, 24 Αυγούστου 2016) και το 28% ψηφίζει εναντίον» (Reuters, 10/9). Ο Αλβάρο Ουρίμπε, ηγέτης της δεξιάς αντιπολίτευσης («Δημοκρατικό Κέντρο»), «θεωρώντας ότι η κυβέρνηση έκανε υπερβολικές παραχωρήσεις στο FARC», δήλωσε το εκπληκτικό «μπορούμε να πούμε ναι στην ειρήνη, ψηφίζοντας όχι στο δημοψήφισμα!» (Reuters, 3/8/2016).
7. Παρά τα προγνωστικά, στο μη δεσμευτικό δημοψήφισμα, επικρατεί η απόρριψη με 50,21%, έναντι 49,78% της έγκρισης. Η συμμετοχή στην ψηφοφορία δεν ξεπέρασε το 37,43%.
8. Ο Χ.Μ. Σάντος σε χρόνο ρεκόρ πήρε το σχέδιο ειρήνευσης στη Βουλή και το πέρασε με την ψήφο της κυβερνητικής πλειοψηφίας, το κόμμα Ουρίμπε αποχώρησε.
Κύπρος, 2025: ΜΟΕ στον αέρα και η ουσία εκτός τόπου και χρόνου. Η Μ.Α. Ολγκίν εργάστηκε πάνω στο Πλαίσιο Γκουτέρες με Γεραπετρίτη, Φιντάν, Ιούλιος 2024, στη γραμμή «ένα κράτος με εκτεταμένες αρμοδιότητες στις πολιτείες». Μια πιθανή αποχώρηση Τατάρ τον Οκτώβριο θα βοηθήσει, ο Τ. Ερχιουρμάν πιστεύει στη «γραμμή» Ολγκίν.
Η εξέλιξη με τους διορισμούς Ολγκίν και Χαν είναι ωφέλιμη για την Κύπρο με «προσαρμογές» στο Πλαίσιο Γκουτέρες, «ένα κράτος με εκτεταμένες αρμοδιότητες στις πολιτείες». Οι δύο Κύπριοι ηγέτες θα ανοίξουν τα χαρτιά τους πάνω στα ουσιώδη μπροστά σε Η.Ε.-Ε.Ε. Ο Ν. Χριστοδουλίδης να μιλήσει για ό,τι αποφεύγει τόσο καιρό, κεφάλαιο διακυβέρνηση.
Όπως και ο Ε. Τατάρ για ό,τι ονομάζει «κυριαρχική ισότητα», πάνω σε κείμενα. Έχει μεγάλη αξία ο ίδιος ο γ.γ. να παρουσιάσει στα μέρη τη δική του πρόταση, να εξηγήσει επίσης τις οριστικές επιπτώσεις από ένα (ακόμα) αδιέξοδο. Χρειάζεται, πράγματι, «αυτή τη φορά να είναι διαφορετικά», όπως έχει πει στις εκθέσεις του.
